Glucose tests
آزﻣﺎﯾﺶ ﻗﻨﺪ :ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﯾﻦ ﻗﻨﺪ ﺧﻮن، FBS = ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ﻧﺎﺷﺘﺎ ،FBG =ﮔﻠﻮﮐﺰ ﺧﻮن ﻧﺎﺷﺘﺎ، FPG =ﮔﻠﻮﮐﺰ
ﭘﻼﺳﻤﺎي ﻧﺎﺷﺘﺎ،ﮔﻠﻮﮐﺰ ﺧﻮن،GTT = ﺗﺴﺖ ﺗﺤﻤﻞ ﮔﻠﻮﮐﺰ ، ﺗﺴﺖ ﮔﻠﻮﮐﺰ ادرار ، ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ.
ﻧﺎم ﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل : ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ، ﻗﻨﺪ ادرار
آزﻣﺎﯾﺸﻬﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آزﻣﺎﯾﺶ ﻗﻨﺪ :
A1c هموگلوبین ،آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﺠﺰﯾﻪ ادرار،  ﺗﺴﺖ اﻧﺴﻮﻟﯿﻦ ،  ﭘﭙﺘﯿﺪ C، و ﺑﻌﻀﯽ از ﺗﺴﺘﻬﺎي دﯾﮕﺮ.
ﭼﺮا آزﻣﺎﯾﺶ ﻗﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺸﻮد؟
ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻗﻨﺪ ﺧﻮن  ،ﺟﻬﺖ  ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﻓﺮادي ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ دﯾﺎﺑﺖ
ﻫﺴﺘﻨﺪ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﯿﺶ دﯾﺎﺑﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ ، ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﻓﺮادي ﮐﻪ ﺑﻪ Hyperglycemia ﯾﺎ ﺑﻪ
اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﻨﺪ ﺧﻮن دﭼﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﻋﮑﺲ Hypoglycemia ﯾﺎ اﻓﺖ ﻗﻨﺪ ﺧﻮن دارﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺟﻬﺖ
ﮐﻨﺘﺮل ﻗﻨﺪ در ادرار اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺸﻮد.
ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﯾﺎ در ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ازﻣﺎﯾﺶ ﻗﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺸﻮد؟
آزﻣﺎﯾﺶﻗﻨﺪ ﺧﻮن: در اﻓﺮادي ﮐﻪ ﺑﺎﻻي 45 ﺳﺎل ﺳﻦ دارﻧﺪ، اﻓﺮادي ﮐﻪ رﯾﺴﮏ ﻓﺎﮐﺘﻮر ﻫﺎي اﺑﺘﻼ ﺑﻪ دﯾﺎﺑﺖ را
دارا ﻫﺴﺘﻨﺪ،در ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻼﺋﻢ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺗﺎﯾﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ د ر آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد،در زﻣﺎن ﺣﺎﻣﻠﮕﯽ،در
اﻓﺮاد دﯾﺎﺑﺘﯽ( ﺟﻬﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻣﯿﺰان ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ) ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر در روز ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﻓﺮد ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد .
ﻗﻨﺪ ادرار:ﺑﻄﻮرﻣﻌﻤﻮل ﺑﺨﺸﯽ از آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﺠﺰﯾﻪ ادار (آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﺎﻣﻞ ادرار)ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ.
ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎزﺟﻬﺖ آزﻣﺎﯾﺶ: ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻮن ورﯾﺪي ﻣﻌﻤﻮﻻ از ورﯾﺪ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺑﺎزو ﯾﺎ ﯾﮏ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن
از ﻧﻮك اﻧﮕﺸﺖ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد ، ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ادرار ﻧﯿﺰﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد.
آﻣﺎدﮔﯽ ﺟﻬﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮي : ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻮن در ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﺷﺘﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد.

آمادگی جهت نمونه گیری : نمونه خون  در شرایط ناشتا گرفته میشود .( نمونه دهنده حداقل 8 ساعت ازخوردن و آشامیدن بجز آب خوداری نماید).در کسانی که مبتلا به دیابت هستند جهت کنترل هر چه بهتر قند خون، اغلب در شرایط ناشتا و هم بعد از ناشتا نمونه گیری انجام میشود. برای انجام تست GTT ، یک نمونه خون در شرایط ناشتا گرفته میشود و نمونه های بعدی پس از اینکه شربتی ،حاوی مقدار مشخصی  از گلوکز را نوشید، در زمان های مشخصی گرفته شد ه و مورد ازمایش قرار میگیرد.

اهمیت انجام این آزمایش چیست ؟
گلوکز اولین منبع انرژی برای سلولهای بدن بوده و تنها منبع انرژی برای مغز وسیستم عصبی میباشد.لازم است که منبع پایداری از گلوکز برای استفاده بدن در دسترس باشدو میزان غلظت گلوکز در جریان خون نسبتا ثابت نگهداشته شود.
در جریان هضم، میوه ها ،سبزیجات ، نان و دیگر مواد غذایی حاوی کربوهیدرات ، به گلوکزو دیگر مواد مغذی تجزیه و تبدیل میشوند.سپس این مواد توسط روده کوچک جذب شده و به تمام بدن می رسند.
استفاده از گلوکزبرای تولید انرژی درارتباط با انسولین میباشد .انسولین هورمونی است که توسط پانکراس تولید شده و انتقال گلوکز را بداخل سلولهای بدن تسهیل مینماید،همچنین انتقال گلوکز را بداخل سلولهای کبدی هدایت نموده تا مازاد انرژی بصورت گلیکوژن  در سلولهای کبدی یا بصورت تری گلیسرید در سلولهای بافت چربی ذخیره گردد.
بطور طبیعی بدنبال خوردن یک وعده غذایی، متناسب با مقدار ومحتویات آن ، میزان گلوکز خون کمی افزایش می یابد همچنین در پاسخ ، انسولین نیز توسط پانکراس بداخل  جریان خون رها میشود.
همزمان با انتقال گلوکز بداخل سلولهاو متابولیزه شدن آن، میزان گلوکز خون سقوط میکندوپاسخهای پانکراس نیزکم کم کاهش مییابد تا زمانیکه رها سازی انسولین کاملا متوقف شود.

اگرغلظت گلوکز خون به میزان زیاد کاهش یابد ،وضعیتی که بین وعده های غذایی یا بدنبال تمرین های ورزشی و فعالیت های شدید ممکن است دیده شود ، گلوکاگن (هورمون دیگر پانکراس) ترشح شده و با تحریک کبد ، مقداری از گلیکوژن ذخیره
شده  را به گلوکز تجزیه می نماید تا بدین طریق میزان غلظت گلوکز موجود در خون را  افزایش دهد.درصورتیکه مکانیسم فیدبک انسولین/گلوکز، بدرستی عمل نماید،مقدارگلوکز موجود درخون نسبتا ثابت میماند در غیر اینصورت ،میزان غلظت گلوکز خون
افزایش پیدا میکند.بدنبال افزایش گلوکز، بدن تلاش میکند که تعادل را به حالت اولیه  بر گرداند.این عمل را هم با افرایش تولید و ترشح انسولین وهم با دفع گلوکز از طریق ادرار انجام میدهد.
شرایطی ،که سبب  ایجاد عدم تعادل بین غلظت گلوکز خون و هورمونهای پانکراس میگردند،اندک هستند. شایعترین علت، دیابت است. دیابت گروهی از اختلالات مرتبط با تولید ناکافی انسولین یا مقاوم به اثرات انسولین میباشد.افراد مبتلا به دیابت درمان نشده قادر نیستند که بطور طبیعی از گلوکز استغاده نمایند.افرادی که قادر به تولید انسولین نیستد یا به مقدار ناچیزی انسولین می سازند( مشخصا کسانیکه د ارای اتو آنتی بادیهای دیابتی هستند)بعنوان افرادمبتلا به دیابت تیپ یک شناخته میشوند.
و آنهایی که مقاوم به انسولین هستند یا ممکن است که قادر به تولید مقدار کافی انسولین نباشند، مبتلا به دیابت تیپ دو هستند یا در مرحله پیش دیابت قرار دارند.
تغییرات شدید و حاد  در میزان غلظت گلوکزخون ،گلوکز خون بالا ( هیپر گلیسمی) یا گلوکز خون پایین (هیپو گلیسمی ) میتواند  تهدید کننده حیات باشد و سبب نا رسایی بافتی ، آسیب مغزی ، کما و نهایتا سبب مرگ بیمار شود.میزان قند خون بالا ئ مزمن ،میتواند سبب ایجاد ضایعات پیشرونده  در ارگانهایی مانند کلیه ها،چشم ها،قلب ،عروق خونی و اعصاب گردد. هیپو گلیسمی مزمن میتواند منجر به ایجاد صدمه مغز ی  شود.
بعضی از زنان در دوره بارداری، ممکن است به دیابت بارداری دچار شوند . دیابت بار داری ،هیپر گلیسمی است که تنها در زمان حاملگی اتفاق می افتد.در مادرانی که به دیابت بارداری مبتلا میشوند در صورتیکه تحت درمان قرار نگیرند ، میتواند سبب شود ، بچه های با وزن نسبتا زیاد متولد شوند که ممکن است میزان گلوکز خون آنها ، پایین باشد. 

 کاربرد آزمایش قند کدام است؟
. شناسایی افرادی که به هیپر گلیسمی (غلظت بالای قند خون) یا به هیپو گلیسمی (غلظت پایین قند خون) مبتلا هستند.
. غربالگری جهت تشخیص دیابت در کسانی که ریسک فاکتورهای ابتلا به دیابت را دارند  بدون آنکه علائم و نشانه های ابتلا به دیابت درآنها آشکار باشد.
. تشخیص دیابت ، پیش دیابت و دیابت بارداری.
. کنترل غلظت قند خون در افراد دیابتی.
غربالگری و تشخیص
جهت ارزیابی غلظت قند خون، بسته به هدف ممکن است چند پرتکل آزمایشی در دستور کار قرار گیرد:
جهت غربالگری و تشخیص دیابت تیپ یک،دیابت تیپ دو،و پیش دیابت ،آزمایشهای زیر مورد استفاده قرارمی گیرند.اگر نتیجه آزمایش اول غیر طبیعی باشد ،آزمایش در روز دیگر تکرار میشود. نتیجه ازمایش در روز دوم ممکن است مجددا غیرطبیعی باشدکه در اینصورت ابتلا به دیابت را تایید میکند.
1- آز مایش قند خون ناشتا (FBS) ، با انجام  این آزمایش غلضت قند خون در شرایط ناشتا  تعیین میشود.
2-آزمایش تست تحمل گلوکز 2 ساعته (GTT)، به فردی که نمونه خون ناشتا از او گرفته شده ، گفته میشود که شربتی حاوی 75 گرم گلوکز را بنوشد ، 2 ساعت پس از نوشیدن شربت گلوکز، نمونه خون دوم  از او گرفته شده و مورد آزمایش قرار میگیرد.
در این پرتکل آزمایشی، بدن فرد در ارتباط با روند متابولیسم گلوکز، مورد چالش واقع میشود.در حالت طبیعی پس از نوشیدن شربت ، غلظت گلوکز خون افزایش یافته که بدنبال آن پانکراس تحریک  شده و تحریک پانکراس موجب رها سازی انسولین بداخل جر یان خون میگردد. انسولین سبب میشود که گلوکز توسط سلولها برداشت شود.نتیجتا انتظار میرود که پس از گذشت زمان ،سطح گلوکز خون مجدداکاهش یابد.درصورتیکه فرد قادر به تولید کافی انسولین نباشد یا سلولها نسبت به اثرات انسولین مقاوم باشند(مقاوم به انسولین) ، گلوکز به مقدارکم بداخل سلولها منتقل شده که این امر سبب میشود که غلظت گلوکز خون بالا باقی بماند.
. آزمایش دیگری که ممکن است  بعنوان یک  تست جنبی جهت غربالگری یا تشخیص دیابت مورد استفاده قرار بگیرد ،تست هموگلوبین A1c میباشد.
ازآزمایش گلوکز خون همچنین بمنظورتشخیص دیابت در زنان حامله،  از نظر ابتلا به دیابت بارداری بین 24 تا 28 هفتگی بارداری مورد استفاده قرار میگیرد.
جهت غربالگری و تشخیص دیابت بارداری ازآزمایش تست تحمل گلوکز (GTT) یک مرحله ای یا دو مرحله ای استفاده میگردد.
تست GTT یک مرحله ای: در این روش بعد از انجام آزمایش قند خون ناشتا، به خانم باردار گفته می شود که شربت حاوی 75 گرم دوز گلوکز را بنوشد سپس بفاصله های زمانی یک ساعته ودو ساعنه ، آزمایش قند خون انجام میشود. در صورتیکه تنها یکی از این دو نمونه (یک ساعته یا دو ساعته)بالاتر از حد نرمال باشد، دلیل بر تشخیص دیابت بار داری میباشد.
تست GTT دو مرحله ای:در این روش یک  شربت حاوی 50 گرم دوز گلوکز به خانم باردار داده میشود وپس از یک ساعت آزمایش قند خون انجام میشود . درصورتیکه میزان قند خون یک ساعته از حد طبیعی بالاترباشد، تست تحمل گلوکز سه ساعته انجام میشود. بدینصورت که پس از انجام آزمایش قند خون ناشتا ،یک شربت حاوی 100 گرم دوز گلوکز به خانم بار دار داده میشود سپس بفاصله های زمانی یک ساعته ،دو ساعنه و سه ساعته ،آزمایش قند خون انجام میشود.در صورتیکه حد اقل دو نمونه از سه نمونه از حد طبیعی بالاتر باشد دلیل بر تشخیص دیابت حاملگی میباشد.(مجامع علمی آمریکا روش دو مرحله ای را پیشنهاد می نمایند.)
.آزمایش قند خون همچنین جهت تشخیص چگونگی استمرار دیابت در مادرانی که به دیابت حاملگی مبتلا بوده اند،12-6 هفته پس  از وضع حمل درخواست میشود.
_ چه موقع آزمایش قند خون درخواست میشود؟
. در افرادیکه 45 سال به بالا سن دارند، همچنین افرادی که ریسک فاکتور های ابتلا به دیابت را دارا هستند.
 برخی ازریسک فاکتورهای ابتلا به دیابت عبارتند از:
. افزایش وزن ، چاقی ، عدم فعالیت فیزیکی
.کسانیکه  درفامیل درجه اولشان فرد مبتلا به دیابت وجود دارد.
.خانم هایی که سابقه وضع حمل نوزاد با وزن بیش از 9 پوند را داشته یا سابقه دیابت حاملگی دارند.
. خانم هایی گه به سندرم پلی گیستیک تخمدان مبتلا هستند.
.افراد مبتلا به فشار خون بالا.
.داشتن HDL  کمتر از 35 mg/dl و تریگلیسرید بالا بیش از250 mg/dl
.داشتن هموگلوبین A1c مساوی یا بیش از 5.7% .
. پیش دیابت
.سابقه بیماریهای قلبی عروقی
آزمایش قند خون،  همچنین در مواقعی که علائم و نشانه های هییپر گلیسمی(موارد زیر) وجود دارد ، در خواست میشود:
. تشنگی شدید که معمولا همراه است با تکرر و فراوانی دفع ادرار .
. خستگی ، تاری دید، کندی بهبودی زخمهاو عفونتها .
همچنین در مواقعی که علائم و نشانه های هیپو گلیسمی(موارد زیر) وجود دارد :
. تعریق شدید ،گرسنگی شدید ،لرز، اضطراب، گیجی و تاری دید.

تفسیر نتایچ آزمایش قند :
میزان غلظت نرمال وغیر نرمال قند خون ناشتا FBS) )
نرمال    70-99 mg/dl
قند ناشتای  مختل (پیش دیابت)    100-125 mg/dl
دیابت       126 mg/dl و بالاتر در بیش از یک نوبت آزمایش
 
نتایج تست تحمل گلوکز 2 ساعته  GTT
تست تحمل گلوکز نرمال    کمتر از 140 mg/dl
 تست تحمل مختل (قند خون پیش دیابتی)    140-199 mg/dl 
دیابت    مساوی یالاتر از 200 mg/dl  در بیش از یک نوبت آزمایش

حد قابل قبول غلظت قند خون در تست تحمل یک مرحله ای جهت تشخیص دیابت بارداری :
سطح گلوکزخون (نتیجه آزمایش)    زمان نمونه برداری
 غلظت کمتر از92 mg/dl      ناشتا
غلظت کمتر از 180 mg/dl      نمونه یک ساعته ( پس از نوشیدن شربت  حاوی 75گرم گلوکز)
غلظت کمتر از 153 mg/dl      نمونه دو ساعته ( پس از نوشیدن شربت  حاوی 75گرم گلوکز)

نتایج تست تحمل گلوکز در مرحله اول تست تحمل دو مرحله ای جهت تشخیص دیابت بارداری:
در این مرحله یک ساعت پس از نوشیدن شربت حاوی 50 گرم گلوکز نمونه خون مورد آزمایش قرار میگیرد.
نرمال    کمتر از 140 mg/dl
غیر طبیعی (نیاز است که نتیجه مرحله دوم برسی شود)    بیش از 140 mg/dl

نتایج تست تحمل گلوکز در مرحله دوم تست تحمل دو مرحله ای جهت تشخیص دیابت بارداری:
حد قابل قبول غلظت قند خون    زمان نمونه برداری
95 mg/dl    ناشتا
180 mg/dl    نمونه یک ساعته پس از نوشیدن شربت حاوی 100 گرم گلوکز
155 mg/dl    نمونه دو ساعته پس از نوشیدن شربت حاوی 100 گرم گلوکز
140 mg/dl    نمونه سه ساعته پس از نوشیدن شربت حاوی 100 گرم گلوکز
در صورتیکه غلظت قند خون در حداقل دونمونه یا بیشتر، از حد قابل قبول بیشتر باشد ،دلیل بر تشخیص دیابت حاملگی است .
علاوه بر دیابت ، بیماریها و شرایط دیگری که میتواند منجر به افزایش قند خون گردند عبارتند از:
. آکرومگالی
. استرس شدید
. بیماری مزمن کلیه
. سندرم کو شینگ
. پر خوری
. پرکاری تیروئید
. سرطان پانکراس
. التهاب پانکراس
غلظت پایین گلوکز( هیپو گلیسمی) ممکن است در موارد زیر دیده شود:
. نارسایی آدرنال
. الکلیسم
. بیاریهای حاد کبدی
. کم کاری تیروئید
. عفونت های شدید
. نا رسایی شدید قلبی
. کم کاری هیپوفیز
. نا رسایی مزمن کلیه
. بضی از تومور ها که منجر به تولید انسولین میگردند
. مصرف انسولین بیش از دوز مجاز
. روزه داری
. داروها و محصولات پایین آورنده گلوکز
پایان