دردهای شکمی   ،  درد شکم Abdominal pain     

ارگانهای ناحیه شکمی عبارتند از : معده ، روده کوچک، روده بزرگ،کبد،کیسه صفرا،طحال و پانکراس

دردهای شکمی از نظر شدت درد متفاوتند و از درد خفیف معده را شامل میشود تا دردهای  شدید حاد،

که اغلب غیر اختصاصی  میباشند. دردهای شکمی تحت شرایط مختلفی ایجاد میشوند.

علل دردهای شکمی کدامند ؟

دردهای شکمی التهابی (بطور مثال آپاندیسیت، التهاب روده بزرگ یا کولیت و دیورتیکولیت )

-دیورتیکول به بیرون زدگیهای کیسه مانند در دیواره روده و دیگر ارگانها ،دیورتیکول گفته می شود .

دیورتیکول روده بزرگ  یک کیسه حباب مانند است که بر اثر فشار داخل روده که به دیواره روده

وارد میشود بصورت بیرون زدگیهای بادکنک شکل از میان نواحی ضعیف شده روده بزرگ پدید می آید.-

درد های انسدادی و انقباضی (بعنوان مثال انسداد روده ،انسداد مجاری صفراوی بعلت سنگ کیسه صفرایا ورم کبد بعلت هپاتیت)

دردهای شکمی ناشی از نرسیدن خون به یک ارگان( بعنوان مثال کولیت ایسکمیک ) .تا مشکلات پیچیده ،

یک مثال مهم  مروط به دسته اخیر از علل شکم درد  ،سندرم روده تحریک پذیر می باشد.

 این نوع ازدردهای شکمی به دردهای ناشی از عملکرد روده نسبت داده میشوند و علل مشخص این دسته

 از دردها، بخوبی تشخیص داده نشده است .

 گرچه دردهای شکمی همچنین ممکن است به دلایل نامشخص غیر از علل فوق الذکر نیز ایجاد شود .

علت ایجاد درد شکم چگونه تشخیص داده میشود ؟

1-بررسی مشخصات درد

2- معاینات فیزیکی

3-تستها و آزمایشهای تشخیصی

4-اعمال جراحی و اندوسکوپی

مشخصات درد - تشخیص

گرفتن شرحال از بیمار  درمورد تاریخچه و مشخصه های بیماری، از نظر تشخیصی به پزشک کمک زیادی مینماید.

شرح حال در مورد درد چگونگی شروع درد ،ناحیه درد ، الگوی درد ، مدت زمان یا دوره درد ، و اینکه

چه مسئله ای موجب بد تر شدن درد میشود ویا چه مسئله ای درد را تسکین میدهد ؟ همچنین علائم و

 نشانه های مرتبط با درد از قبیل وجود تب ،اسهال و خونریزی نیز مورد بررسی قرار میگیرد.

مشخصات درد – چگونگی شروع درد شکم :

چه موقع درد رخ میدهد؟ همیشه ؟ اغلب در صبح درد رخ میدهد ؟ یا در شب؟   اینکه درد شروع میشود و بعد تسکین

پیدا میکند؟ یا هر بار، بعد از اینکه درد شروع شد چه مدت طول میکشد تا تسکین پیدا کند؟

آیا درد بعد از خوردن غذای خاصی ایجاد میشود ؟ یا بعد از مصرف الکل ؟ یا ضمن دوره قاعدگی رخ میدهد؟

سوالات فوق نمونه سوالاتی هستند که توسط پزشک از بیمار پرسیده میشود و در تشخیص علت درد شکم به پزشک کمک می نمایند.

بطور مثال دردی که بطور ناگهانی رخ میدهد ،ممکن است در ارتباط با یک اتفاق ناگهانی مثل نرسیدن خون به کلون (ایسکمی کلون) در ارتباط باشد، یا انسداد مجرای صفراوی بعلت سنگ کیسه صفرا باشد ،که به آن کولیک صفراوی گفته میشود .

مشخصات درد – محل درد

پزشک ممکن است سوال کند که آیا درد در تمام ناحیه شکم وجود دارد یا به ناحیه خاصی محدود میباشد؟ 

محل استقرار درد در تشخیص علت درد میتواند کمک کننده باشد .بعنوان مثال، آپاندیسیت بطور مشخص باعث ایجاد درد در ناحیه وسطی شکم مینماید که به قسمت پائینی سمت راست شکم کشیده میشود ، یعنی جایی که اپاندیس قرار دارد. دیورتیکولیت مشخصا باعث ایجاد درد در قسمت پائینی سمت چپ شکم میشود.

درد مربوط به کیسه صفرا (کولیک صفراوی یا کولیسیستیت ) درناحیه وسط شکم بطرف قسمت بالایی سمت راست شکم جایی که کیسه صفرا قرار دارد،احساس میشود.

مشخصات درد – الگوی درد

چه نوع دردی احساس می کنید ؟ درد خنجری شدیدی را احساس می کنید ؟ یا یک درد کسل کننده ؟

دردی را که احساس میکنید به سمت پائین پشت یا کمر ،شانه ها ، کشاله ران یا باسن تیر می کشد؟

بعنوان مثال انسدادو گرفتگی روده، امواج اسپاسمی را ایجاد می کند که ناشی از گرفتگی عضلات روده ای می باشد.درد شبه اسپاسمی ناشی از گرفتگی و انقباض شدید روده  است.

در انسداد مجاری صفراوی بعلت وجود سنگهای صفراوی بطور مشخص دردهای شدید و مداوم در قسمت بالایی شکم احساس میشود.

پانکراتیت حاد سبب ایجاد درد شدید ،بی امان و مداوم در ناحیه بالای شکم و قسمت بالایی کمر می گردد.

مشخصات درد – دوره درد

درد ناشی از سندروم روده تحریک پذیر با شدت و ضعف ماهها یا سالها طول می کشد و ممکن است برای سالها یا دهه ها ادامه یابد.

درد پانکراتیت یک یا چند روز طول می کشد.

در خصوص ریفلاکس اسید معده یا اولسر دئو دنال درد بصورت متناوب احساس میشود ،در دوره ای که ممکن است هفته ها یا ماهها ادامه داشته باشد ،درد نسبتا شدید است و بدنبال آن در طول هفته ها یا ماهها بیماری وضعیت بهتر و آرامی پیدا می کند.

مشخصات بیماری – چه عاملی درد را بهتر یا بدتر میسازد؟ چه حرکتی سبب میشود که درد شروع شود؟

آیا زمانی که سرفه می کنید درد شدیدتر میشود؟ آیا مشکلاتی برای تنفس شما ایجاد می کند؟

درد ناشی از اپاندیسیت ،دیورتیکولیت ،سنگ کیسه صفرا و پانکراتیت مشخصا با سرفه ،عطسه یا هر حرکت نامناسبی تشدید پیدا

میکند.معمولا بیماران مبتلا به درد های شکمی التهابی ترجیح می دهند بیشتر استراحت کنند.

آیا هرفعالیتی ازقبیل خوردن،استراحت به پهلو ،درد را تسکین میدهد؟  آیا ایستادن یا چرخیدن درد را تسکین میدهد؟

تحرکات و فعالیت هایی که باعث تسکین درد میشوند می توانند به تشخیص کمک نمایند.درد ناشی از سندروم روده تحریک پذیر و یبوست اغلب با حرکات روده موقتا تسکین پیدا می یابند.درد ناشی از انسداد و گرفتگی معده یا قسمت ابتدایی روده کوچک ممکن است موقتا با استفراغ تسکین یابد. خوردن آنتی اسید ممکن است موقتا درد ناشی از زخم معده یا دئودنوم را تسکین دهد (آنتی اسیدسبب خنثی شدن اسید میشود که مسئول ایجاد زخم می باشد) .

مشخصات درد – ارتباط با علائم و نشانه های درد

تب نشان دهنده وجود التهاب میباشد.تب همراه با خونریزی نشان دهنده علت روده ای درد شکم میباشد.تب و اسهال نشان دهنده التهاب روده میباشد که ممکن است عفونی یا غیر عفونی باشد،برای مثال کولیت اولسراتیو یا بیماری کر ونCrohns  باشد